Europees Actieplan Moet Staalindustrie Redden van Ondergang
Brussel, vrijdag, 28 maart 2025.
De Europese Commissie presenteert een actieplan om de staalindustrie te steunen, nu blijkt dat de Nederlandse staalfabrieken mogelijk verdwijnen door oneerlijke concurrentie en hoge energiekosten.
Actieplan voor een Duurzame Toekomst
De Europese Unie heeft recentelijk een actieplan gelanceerd om de Europese staalindustrie financieel te ondersteunen, concurrerend te houden en te verduurzamen [1]. Dit plan is een antwoord op de uitdagingen waarmee de Nederlandse staalsector kampt, zoals oneerlijke concurrentie, hoge energiekosten en noodzakelijke investeringen in CO2-arme productiemethoden [1]. Zonder gecoördineerd Europees beleid dreigt de concurrentiepositie van de sector verder te verzwakken, wat kan leiden tot het verdwijnen van productie uit Nederland [1].
Maatregelen voor een Gelijk Speelveld
Het actieplan van de EU is gericht op het reduceren van energiekosten, het tegengaan van dumping van staal uit China, en het versterken van de basis voor verdere verduurzaming via een effectievere CO2-grensheffing [1]. De noodzaak voor ondersteunend beleid is groot, gezien de significante verschillen in productiekosten tussen Europese landen [1]. De energie-intensieve chemiesector dient hierbij als waarschuwing, waar investeringen worden uitgesteld en bedrijven productielocaties sluiten [1]. De roep om een gelijk Europees speelveld wordt steeds luider en lijkt nu gehoord te worden [1].
Strategisch Belang van de Staalindustrie
De staalindustrie is van fundamenteel belang voor diverse sectoren, waaronder de bouw, automotive en machine-industrie [1]. Bovendien zijn basismetalen zoals staal, aluminium, nikkel en koper cruciaal voor de energietransitie, bijvoorbeeld voor de productie van elektrische auto’s, batterijen, zonnepanelen en windturbines [1]. Het Europese actieplan beoogt de energie- en nettarieven te verlagen, wat essentieel is voor de Nederlandse staalindustrie nu compensatieregelingen zijn stopgezet, terwijl deze in andere Europese landen nog wel van kracht zijn [1].
Bescherming tegen Oneerlijke Concurrentie
Een belangrijk onderdeel van het actieplan is de uitbreiding van de CO2-grensheffing (CBAM) naar producten waarin importstaal is verwerkt, evenals het verlengen of aanscherpen van invoerquota [1]. Deze maatregelen zijn nodig vanwege de Chinese overcapaciteit, die na de Amerikaanse importheffingen van 25 procent op staal en aluminium, dreigt in Europa te worden gedumpt [1][5]. Het voorkomen van ontduiking van beschermingsmaatregelen is cruciaal, bijvoorbeeld door het verplaatsen van het laatste deel van de staalproductie naar landen waar de maatregelen niet gelden. De ‘melted and pured rule’, waarbij het land waar het staal is gesmolten als herkomstland geldt, kan hierbij helpen [1].
Focus op Recycling en Duurzaamheid
Het actieplan benadrukt ook het belang van recycling van metalen door middel van een exportverbod op schroot [1]. Dit is een belangrijke pijler om te focussen op het oog van de gestegen energiekosten, onafhankelijkheid van de sector en de verduurzamingsopgave [1]. De Europese Commissie heeft zes pijlers geïdentificeerd in het actieplan: het garanderen van schone en betaalbare energie, het tegengaan van koolstoflekkage, het beschermen en versterken van de Europese industriële capaciteit, het bevorderen van circulair gebruik van metalen, het behouden van hoogwaardige banen en het verminderen van risico’s door middel van toonaangevende markten en gerichte investeringen [2].
Concrete Plannen en Tijdslijnen
Verschillende concrete plannen zijn in voorbereiding, waaronder richtlijnen voor netwerktarieven met opties om deze te verlagen voor de metaalindustrie en andere energie-intensieve sectoren, gepland voor het tweede kwartaal van 2025 [2]. Ook staan beginselen voor investeringen in netwerkprojecten op de agenda voor het tweede kwartaal van 2025, evenals voorstellen om de toegang tot het elektriciteitsnet te vergemakkelijken voor elektrificatieprojecten in energie-intensieve industrieën, voorzien voor het vierde kwartaal van 2025 [2]. Verder wordt in de komende weken een gedelegeerde handeling over koolstofarme waterstof verwacht, en staat de derde oproep in het kader van de Waterstofbank gepland voor het derde kwartaal van 2025 [2]. De financiële verplichtingen van het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) zullen vanaf 2026 van kracht zijn [2].